پیدایش وتکامل خط نستعلیق در گذر زمان
واضعین خط نستعلیق
قلم نستعلیق، پس از شکل گیری و پیدایش به همت خوشنویسان در دوره های مختلف شاهد ویژگی ها و اختلافاتی در چند جزئی در ساختار حروف، کلمات، اتصالات و نیز ترکیب بندی ها شد و در نتیجه این اختلافات جزئی، خوشنویسی نستعلیق در هریک از دوره ها از هم متمایز گشت. برخی از خوشنویسان شاخص هر دوره، ابتکارات و خلاقیت های نوینی را در ارتقاء زیبایی و تکامل خط نستعلیق به کار بردند که منجر به شکل گیری، تکمیل و ترویج روش نگارش آنان شد. در ابتدا ظهور خط نستعلیق دو سبک مختلف از این خط در برخی شهرهای ایران ظاهر شد.
یکی شیوۂ جعفر و اظهر تبریزی که بعدها سلطانو بعدها فرزندان او عبدالرحیم و عبدالکریم و پیروانشان در ظرف زمانی و مکانی محدود آن را رواج دادند.». (فضائلی، ۱۳۶۲، ۴۴۹) اختلافی که در این دو سبک وجود دارد به دو شکل قابل تقسیم است؛ در شیوه غربی کلمات و حروف بسیار تند و تیز نوشته شده و مدها در عین صافی زیاده از حد قیاس، بلند است و دوایر در عین استواری از اندازه معمول بزرگ تر است. در شیوه شرقی یا خراسانی اندازه کلمات و حروف معتدل و این سبک همان است که پس از تکامل در طی چهار قرن به صورت زیبایی کنونی به دست ما رسیده است ولی شیوه غربی پس از مدتی چون مورد قبول کاتبان واقع نشد، خودبه خود از بین ایرانیان رفت و فقط آثار آن هنوز در نستعلیق نویسی افغانستان به ویژه هند و پاکستان باقی مانده است.
با متروک شدن و به کنار رفتن شیوه غربی، شیوه شرقی یا خراسانی با سپری نمودن مراحل ابتدایی خود، به تدریج و دست به دست هنرمندان خوشنویس هم چنان قدم به تکامل و پخته تر شدن نهاد. بعد از سلطانعلی مشهدی و با آغاز دوره صفوی با وجود خوشنویسانی چون میر علی هروی (متوفی ۹۵۱)، مالک دیلمی (متوفی ۹۶۹ ق)، بابا شاه اصفهانی (متوفی ۹۹۶ ق) و محمد حسین تبریزی (متوفی ۹۸۵ ق) خط نستعلیق به اوج رسید تا زمانی که نوبت به میرعماد الحسنی سیفی قزوینی(۹۶۱۱۰۲۴ هق) رسید. او نستعلیق را وارد فصل جدیدتری از نوآوری ها نمود. وی در ده سال آخر عمر خود شیوه مستقلی اختیار کرد که پس از آن همه خوشنویسان از او پیروی کردند با آغاز حکومت قاجار، قلم نستعلیق به ویژه در نیمه دوم قرن سیزدهم هق. وارد مرحله دیگری از تحولات و تغییرات شد.
[/vc_cta][vc_cta h2=”” h4=”چهره های مشهور و تاثیر گذار خط نستعلیق” txt_align=”right” style=”flat” color=”white”]
این نوشته برگرفته از مقاله (شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران و نقش آن بر پیدایش و تکامل خط نستعلیق) نوشته مریم شفیعی علویجه و آزاده محرابی می باشد.
این مقاله ادامه دارد…
علاقمندان و همراهان به این مطلب میتوانند بخش های بعدی را از لینک های زیر بخوانند:
شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران و نقش آن بر پیدایش و تکامل خط نستعلیق(قسمت اول)
شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران و نقش آن بر پیدایش و تکامل خط نستعلیق(قسمت دوم)
شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران و نقش آن بر پیدایش و تکامل خط نستعلیق(قسمت سوم)
شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران و نقش آن بر پیدایش و تکامل خط نستعلیق(قسمت چهارم)
شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران و نقش آن بر پیدایش و تکامل خط نستعلیق(قسمت ششم)
شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران و نقش آن بر پیدایش و تکامل خط نستعلیق(قسمت هفتم)
شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران و نقش آن بر پیدایش و تکامل خط نستعلیق(قسمت هشتم)
شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران و نقش آن بر پیدایش و تکامل خط نستعلیق(قسمت نهم)
شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران و نقش آن بر پیدایش و تکامل خط نستعلیق(قسمت دهم)
کتاب روش جامع آموزش خط نستعلیق
تالیف و خط : اسماعیل نژاد فرد لرستانی
آموزش سطرنویسی، چلیپا نویسی، کتابت نویسی، قطعه نویسی
آشنایی با وسایل خوشنویسی و دیگر موارد مورد نیاز جهت آموزش خط
آموزش به شیوه خودآموز وبدون نیاز به استاد
