مطالعه مضمونی کتیبه های سفال مینایی ایران در دوره میانی اسلامی (قسمت ششم)

تیر 17, 1401
ارسال توسط میلاد مهری

شناخت مضامین کتیبه های نگاشته شده بر سفال مینایی

در این نوشته بخش دیگری از مقاله مطالعه مضمونی کتیبه های سفال مینایی ایران در دوره میانی اسلامی (قسمت ششم) را خواهید خواند و با نمونه های دیگری از کاسه های مینایی آشنا می شوید.

نمونه دیگر، کاسه ای است مینایی که در موزه ملی ایران نگهداری می شود و در بخش داخلی آن نقوش گیاهی رسم شده است. لبه داخلی کاسه با کلمه الدوله به طور مکرر زینت یافته و بر لبه خارجی کاسه دو بیتی زیر نقش بسته است عکس ۷):

شادی و نشاط آوا خرمی کار تو باد اندر دو جهان خدا نگهدار

تو باد گردون فلک دونده …ار تو باد ایزد … نگهدار تو باد

عکس ۷. نمای داخلی و بیرونی ماسه مینایی، ساوه، مکان نگهداری: موزه ملی ایران در حراجی کریستیز کاسه ای مینایی با نقوش گیاهی ارایه شده که در بخش داخلی آن حدیثی از حضرت علی (ع) و دو بیت شعر از بابا افضل کاشانی مشاهده می شود که درون شش قاب نگارش شده است (عکس ۸).

نکته حائز اهمیت در پژوهشهای نگارندگان نشان میدهد که کاربرد احادیث بسیار به ندرت روی سفال مینایی اتفاق افتاده و نگارندگان به جزنمونه مذکور نمونه دیگری را مشاهده نکرده اند. نکته دیگر اینکه، نگارنده کتیبه مذکور سعی در اتمام یک مصرع در یک قاب را نداشته و به دلیل کمبود فضا، بخش هایی از هر مصرع در قاب دیگر نگاشته شده است:

چون نیست در این زمانه عهد شکن، یک دوست ک عاقبت / نگردد دشمن، تنها ای را کنون / گرفتم دامن، باخویشتنم خوشست / زین پس من ، و عز و البقا / لصاحبه، عز من قنع و ذل من أطمع ]

عکس ۸. بشقاب مینایی، شامل شش قاب، ارائه شده در حراجی کریستیز

در موزه فیتز ویلیام کاسه ای مینایی نگهداری می شود که داخل آن نقوش هندسی سرمه دان و چلیپا نقش شده و در بیرون آن شعری از انوری نگاشته شده است (عکس ۹):

دوشم ز فراق تو مرا شیون بود چشم من چو پرویژن بود

بر هر مژه خونی که مرا در تن بود چون دانه نار بر سر سوزن بود .

عکس ۹. کاسه مینایی، مکان نگهداری: موزه فیتز ویلیام

در موزه بروکلین کاسه مینایی با نقش سوارکاری که بازی را در دست دارد، نگهداری می شود. بخش بیرونی این کاسه شامل تو بیت شعر از شاعری گمنام است (عکس ۱۰):

گر هست مرا مهر توام؟ (امسالی؟) نیست / جان لی؟ (جانپناهی؟) نیست …. (گناهی؟) نیست /

گر در ظلمه همی رود تقصیری یک لحظه ز خدمت تو دل خالی نیست

عکس ۱۰. کاسه مینایی، مکان نگهداری: موزه بروکلین نگارش تاریخ

مقالات تخصصی خط و کتابت

شامل مقالات تخصصی خط و کتابت ۱ و ۲

مجموعه کرونولوژی خوشنویسی ایرانی