شناخت مضامین کتیبه های نگاشته شده بر سفال مینایی
مطالعه مضمونی کتیبه های سفال مینایی ایران در دوره میانی اسلامی (قسمت نهم)،نام مقاله ای است که در همایش خوشنویسی و نگارگری دانشگاه هنر اصفهان توسط ملیکا یزدانی و فرهاد خسروی بیژائم ارایه گردیده است. این مقاله در چند قسمت در سایت قلم تراش منتشر گردیده است، در پایان نوشته لینک صفحات حاوی قسمت های مقاله موجود است.
عکس ۱۳. کاسه مینایی، فیل بان، رقم علی بن یوسف، مکان نگهداری: گالری فریر
ج. آقا اوغلو قدحی منسوب به ری موجود در گالری فریر را معرفی می کند که چهره امیری سوار بر فیل بر آن نقش بسته است (عکس ۱۳). نام این فرد از روی ظرف پاک شده، اما لقبش باقی مانده است: “سپهسالار، سیف الدین و هشام امیر المؤمنین.” در بخش بیرونی این قدح مضمون زیر خوانده می شود: “الأمیر الأجل العالم العادل الموید المظفر المنصور عمادالدین محیی الاسلام عضدالدوله البی نصار جلال الامرا ابونصر کرمانشاله فخار و عاز الدین لصاحبه” (عکس ۱۴) ( ۲۰۹ – ۲۱۰ :۱۹۳۳ , Aga – Oglu ) این متن، احتمال تعلق ظرف را به امیری از کرمانشاه نشان میدهد.
عکس ۱۴. نمای پهلو، بخشی از متن با مضمون الامیر الاجل العالم العادل الموید المظفر المنصور عمادالدین محیی
الاسلام عضدالدوله البی نصار جلال الامرا ابونصر کرمانشاله فخار و عز الدین لصاحبه”
در آثار مینایی با مضمون تاریخی، که یک رویداد تاریخی واقعی یا اسطوره ای به تصویر کشیده شده است، مضمونی مرتبط با تصویر نیز در کنار یا مابین تصویر، نگاشته شده است. در این بخش سه اثر با این ویژگی معرفی خواهد شد.
الف. رفتن ایرانیان از دز (دژفرود)
کاشی منحصر به فرد شمسه هشت پر موجود در موزه هنرهای زیبای بوستون ۲۲ که صحنه به تصویر در آمده روی آن با متن نگارش شده همخوانی دارد، نشان یکی از دستاوردی استثنائی هنرمندان ایرانی است. در بخش بالایی کاشی “رفتن ایرانیان از در فرود” نگاشته شده است. “فرود” از شخصیت های شاهنامه و فرزند سیاوش و جریره است. او دژبان مرزی توران زمین بود که به فرمان توس کشته شد (حضرت، ۱۳۷۶). احتمالا تصویر این کاشی، بازگشت ایرانیان از دژی که فرود در آن بوده است را نشان می دهد. در این کاشی، یک پرچمدار، نوارهای در اهتزاز؛ که یکی از ویژگی های درفش آن روزگار بوده را بالا نگه داشته است. سه سلحشور با کلاهخود که گروه را هدایت می کنند، جلوتر قرار گرفته اند. یکی از شخصیت ها که در وسط کاشی نقش شده، به احتمال زیاد پادشاه به نظر می رسد زیرا نماد مقام بالا را که یک گرز مرصع با سر اژدهاست حمل می کند. پس از آنها پرچمدار دیگری با پرچم های کتیبه دار (متن) جمع شده می آید. (عکس ۱۵).
عکس ۱۵. بخشی از یک کاشی شمسه مینایی – زرین فام، رفتن ایرانیان
مقالات تخصصی خط و کتابت
شامل مقالات تخصصی خط و کتابت ۱ و ۲
مجموعه کرونولوژی خوشنویسی ایرانی
نوشته:دکتر حمیدرضا قلیچ خانی
این نوشته برگرفته از مقاله، مطالعه مضمونی کتیبه های سفال مینایی ایران در دوره میانی اسلامی (قسمت نهم) نوشته ملیکا یزدانی و فرهاد خسروی بیژائم می باشد.
این مقاله ادامه دارد…
علاقمندان و همراهان به این مطلب میتوانند بخش های بعدی را از لینک های زیر بخوانند:
