کشیده نویسی در خوشنویسی و نکاتی در باب آن
مطالبی مهم در باب کشیده نویسی در نستعلیق :
در سطر و زیبایی آن، کشیده نویسی را می توان بخشی از ” ترکیب و کرسی ” دانست . سه اصل در کشیده نوشتن یک حرف یا کلمه تاثیر دارد .
1)محل کلمه : اگر یک سطر یا مصراع را به پنج بخش ( طبق نمودار پیوست ) تقسیم کنیم اولویت ها ی کشیده بودن به قرار زیر می باشد . نخستین اولویت با کلمه ی وسط و اولویت آخر با نخستین کلمه ی سطر می باشد و به هین دلیل از گذشته ، کشیدن کلمه ی اول سطر را ناپسند می دانند ، مگر به حکم ضرورت .
2)نوع کلمه : به اعتباری کلمات کشیده را به سه دسته تقسیم می کنیم :
الف : کشیده های ساده : مانند ( ب ، ف ، ک )
ب : کشیده های نیمه مرکب : مانند ( فر ، س ، بت )
ج : کشیده های مرکب : مانند ( صبح ، حکیم ، صحنه ) که در این دسته ، پیش و پس از بخشی که کشیده می شود ، حروفی دیگر وجود دارند .
در نتیجه نخستین اولویت در کشیده نویسی با کلمات مرکب ، سپس با کلمات نیمه مرکب و پس از آن با کشیده های ساده است .
3 ) معنی کلمه : در برخی از موارد برای تاکید بر کلمه ای که درونمایه معنوی جمله یا مصراع است یا بار معنایی خاص داشته و یا هدفی در جلوه دادن آن باشد ، آن را کشیده می نویسند . از اینرو در کشیده نویسی باید ارزش هر یک از سه اصل گفته شده را در نظر داشت .
قواعد کشیده نویسی در خط نستعلیق :
الف ) در سطرنویسی : کشیده ها به بلندترین شکل خود نوشته می شود . در ضمن رعایت سه اصل گفته شده ، در یک مصراع یا سطر که طولی معمولی دارد ، یک کشیده و در سطرهای بلند ، دو کشیده می توان نوشت . برای یک کشیده ، اولویت نخست ( کلمه وسط ) مناسب تربن است و برای دو کشیده در یک سطر ، می توان از اولویت ” 2 و 3 ” یا ” 1 و 4 ” یا ” 1 و 5 ” استفاده کرد ، زیرا بهتر است تا دو کلمه ی مجاور هم کشیده نشوند و دست کم یک کلمه ساده در میان آنها قرار گیرد . مثلا در مصراع ” افسوس که دلبر پسندیده برفت ” بهتر است تا هر دو کلمه ی ” دلبر ” و ” پسندیده ” کشیده نوشته نشود .
ب ) در بیت نویسی : بهتر است کشیده ها در هر دو مصراع از یک نوع باشند و در زیر هم قرار گیرند و سعی شود تا طول دو مصراع مساوی باشند .
ج ) در چلیپا نویسی : سعی بر این است که کشیده ها قرینه باشند ، یعنی هردو مصراع یک بیت ، دارای کشیده های هماهنگ از نظر ” نوع ” و ” محل ” کلمه باشند و کشیده مصراع های زوج در زیر و یا کمی متمایل به سوی راست کشیده ی مصراع های فرد نوشته شود . باید توجه داشت که دو نیم مد (کشیده کوتاه ) مانند : ” ادب آداب دارد ” را می توان در حکم یک کشیده دانست .
د ) در کتابت : کشیده ها در کوچکترین ابعاد نوشته می شوند و در هر سطر ، دست کم یک و حداکثر سه کشیده می توان نوشت و بهتر است تا کلمات کشیده نوشته شده در دو سطر متوالی ، دقیقا در زیر هم قرار نگیرند و به صورت ضربدری باشند .
همچنین جهت آموزش بهتر و بیشتر در خصوص قواعد کشیده نویسی در خط میتوانید ( کتاب کشیده) استاد فلسفی را مطالعه کنید
