تذهیب و تجلی گاه هنر و عبودیت
تذهیب و تجلی گاه هنر و عبودیت بازشناختن و بازیافتن و ارج نهادن به هنرهای ظریفِ طی قرن‌ها زاد ولد، کاری نه سهل که گاه مشکل و زمانی ناممکن است. این ناممکن بودن ازآنجا سرچشمه می‌گیرد که هنرهای ظریف و دقیق همانند مینیاتور،تذهیب،قلم‌زنی، میناکاری، نقره کاری و بسیاری از این دست هنر ها در رابطه ای عمیق همه گاه مکمل هم بوده ان و یاری رسان هم شده اند.
بدین دلیل شاید صواب آن باشد که به‌وقت داوری، کار را به تفکیک و جداسازی نکشیم و حتی برای بازشناختن و شناسایی این هنرها و چند چون رشد و پویایی و نیز رکودشان تنها به سرزمینی محدوده‌ای خاص انگاره نکنیم. چراکه این هنرها همه گاه در طول تاریخ در رابطه مستقیم بازندگی انسان‌ها رشد کرده، متولدشده و ادامه حیاط داده‌اند.
سفال‌ها، اشیاء ظریف به یادگار مانده از دوران کهن گواه صادقی بر این ادعاست و دریافتی است از این واقعیت که انسان سوای رفع نیازمندی‌هایش چگونه شیفته زیبایی و بیان اندیشه‌های هنری‌اش بوده است.
اشکال و خطوط را به مدد گرفته است تا مگر به آیندگان سهم خود را در اندیشیدن و به دنیای درون راه یافتن نشان دهد.
بگذریم که این سخن قصه‌ای دراز است، به درازی زیستن انسان و سهمی والاست، زیرا هر سرزمینی را سهمی، هر قومی را نقشی و هر دستی را تولدی است، بااین‌همه به‌وقت داوری درباره آفرینش‌های هنری اقوام مختلف باید بیش و کم تلاش‌های انسان‌های باذوق را موردنظر قرارداد و با توجه به شرایط جغرافیایی، فرهنگی و اجتماعی و ساسی معیاری برای سنجش و قضاوت پیدا کرد وگرنه به‌طور مثال اگر سخن از تذهیب می‌رود و باید به تعریف کارنامه این هنر بی‌یاری سایر هنرهای ظریف بپردازیم، هرگز نباید از یاد ببریم که این تعریف بدون در نظر گرفتن یاری سایر هنرهای ظریف کامل نیست و تنها شرح حرکتی است در محدوده این هنر و داستان تحولات و زاد ولدهای این هنر و داستان تحولات و زاد ولدهای این هنر و سایر هنرهای ظریف در دیگر سرزمین‌ها که اقدام خود به بیان و شرحی مفصل نیازمند است، واقعیتی که در مورد بسیاری از هنرها صادق است. هنر تذهیب تنها در ایران متولد نمی‌شود شواهد نشان می‌دهد که از همان دوران کهن این هنر در کشورهای باستانی همانند چین، هند، مصر نیز دارای شناسه‌ای سزاوار تحقیق و شناختن است و تنها اگر به بیراهه نرویم، در ایران‌زمین به دلیل پشتوانه‌های فرهنگی و استعدادهای قومی این هنر رشدی چشمگیر میابد که الگو می‌شود. مورد تقلید قرار می‌گیرد، به تعبیری عادلانه‌تر شاخص می‌شود و ما اگر به معنا و تعریف قراردادی تذهیب بسنده نکنیم، رگه‌های تولد نخستینش را خیلی بیش ازآنچه اندیشه می‌کنیم بر تن سفال‌ها میابیم؛ در دل‌سنگ‌ها و پیشانی دیوارها.
تذهیب و تجلی گاه هنر و عبودیت
با ظهور و گسترش دین مبین اسلام، وحدت که اساس و پایه اسلام محسوب می‌شود، در تمامی شئون اعتقادی، اندیشه‌ای و هنر کشورهای مسلمان پیاده می‌شود. این وحدت زمینه‌ساز همبستگی اعتقادی و اندیشه‌های پرذوق هنرمندان سرزمین‌های مختلف و هنر از پراکندگی و تفرقه رهاشده و در زیر چتر حمایت اسلام از هنر ، پایه‌های مستحکم و پربار هنر اسلامی ریخته می‌شود. این واقعیتی است انکارناپذیر که هنر مذهبی پیش از ظهور اسلام نیز پیشینه‌ای کهن دارد. نگاه کنیم به بناهای مذهبی عیسویان و کتاب‌آرایی و نقاشی‌های مذهبی سایر ادیان. اما اسلام با شعار وحدت به هنر ابعاد تازه‌ای می‌بخشد. هم بدین دلیل هنر اسلامی انحصار به سرزمینی خاص و یا قوم ویژه‌ای ندارد بلکه آنچه به هنر اسلامی اعتبار و استحکام می‌بخشد، تعالیم انسان‌ساز قرآن مجید و عبودیت و عشق و ایمان هنرمندان مسلمانان به آفرینش‌های هنری و هنرآفرینی در این رابطه است و بدیهی است که ایرانیان با توجه به پیشینه‌ای کهن در فرهنگ و هنرآفرینی سهم والاتری از آن خود می‌سازند نگرش به بسیاری آغاز گری ایرانیان در پربارتر ساختن هرچه بیشتر هنر اسلامی، گواه عادلی بر این ادعاست.
عشق و ایمان مسلمانان هنرمند ایرانی به قرآن مجید هسته‌ای نخستین باروری هنر خوشنویسی و تذهیب را پی می‌ریزد و از این زمان به بعد، خوشنویسی تذهیب همگام و همراه جایگاه پرارجی می‌یابند…
جهت دنبال نمودن مطلب تذهیب و تجلی گاه هنر و عبودیت در پست های آینده سایت قلمتراش با ما همراه باشید.
منبع : نشریه کلک دیرین
خرید اینترنتی کتاب مجموعه قاب های نقوش سنتی 1
تالیف استاد روح الله اسحاق زاده
نقوش سنتی جز عناصر اصلی هنر ایرانی هستند. بی تردید این نقوش در تمامی هنرهای تصویری سنتی ایرانی از قبیل کاشی کاری ، قرش ، میناکاری ، تذهیب ، قلم زنی ، منبت و معرق ، چوب ، گچ بری ، حجاری و غیره کاربرد اساسی دارد. هویت اصلی این هنرها را عناصر نقوش سنتی مشخص می کند.
اوج طراحی این نقوش در کاشی کاری های مسجد شیخ لطف الله و مسجد امام اصفهان واقع در میدان نقش جهان اصفهان ، مدرسه چهارباغ و مسجد جامع اصفهان مشاهده می شوند. به طوری که طراحی نقوش این بناها می تواند معبار سنجش بسیار خوبی لراب تماما طراحی های هنرهای سنتی باشد.
کتاب فوق شامل ۵۰۰ عدد قاب به صورت طراحی ۱/۲ و با الهام از طرح های بناهاب مذکور به صورت کاملا ذهنی صورت گرفته است که در قالب دو جلد کتاب مجموعه قاب های نقوش سنتی ارایه شده است.
