نکته هایی در آهار مهره کردن کاغذ

در فرایند تولید کاغذهای صنعتی برای سفید کردن کاغذها و از بین بردن و زدودن رنگ طبیعی کاغذ به آن اسید اضافه می شود و مرحله رنگ زدایی انجام میشود، این اسید با رطوبت هوا و مرکب خوشنویسی و یا هر چیز دیگری واکنش داده و سبب کاهش ماندگاری و از بین رفتن اثر خوشنویسی و یا … پس از یک مدت نسبتا کوتاه می شود.

بنابراین برای افزایش ماندگاری آثار خوشنویسی ، نقاشی و نگارگری، بایستی از کاغذهای بدون اسید یا اصطلاحا «اسید فری» (Acid_Free Paper) استفاده نمود. نمونه معروف این کاغذها، کاغذهای دست ساز (مثل کاغذهای : ژاپنی ، هندی ، ایرانی ، کشمیری ، چینی و … ) است. با استفاده از کاغذ تورنسل و روشهای دیگر می توانید میزان اسیدیته کاغذها را اندازه گیری نمایید. مشکلی که کاغذهای بدون اسید دارند، سطح نا صاف ، زیر و خشن آنهاست که باعث می شود هنر خوشنویسی و یا … به سختی انجام گیرد. اینجاست که فنون و شیوه های آهار مهره اهمیت پیدا می کند. آهار مهره و یا آهار و مهره در واقع یک بستر سازی و زمینه سازی است که کاغذ خشن و به روایتی دیگر نا صاف را آماده ی خلق اثر و آثار تاریخی میکند می کند.

مزیت دیگر کاغذ های آهار مهره:  امکان روتوش و تصحیح خط است که ایرادات جزئی را می توان به آسانی رفع نمود. سوالی که در اینجا مد نظر همه ی هنرمندان و عزیزان است اینکه چگونه آهار تهیه کنیم؟

مواد سنتی و طبیعی مختلف و متنوعی برای آهار زدن وجود دارد. معروف ترین و متداول ترین روشی که در سایت قلمتراش داتکام به عرض شما میرسانیم ، استفاده از نشاسته ( نشاسته گندم ) است. به این ترتیب که به ازای یک پیمانه نشاسته حدود سه پیمانه میبایست آب اضافه کنید و آن را با قاشق چوبی و یا هم زن برقی خوب هم بزنید تا محلول سفید رنگ یکدستی به دست بیاید که هیچ ذره نشاسته ای داخل آن نباشد. سپس محلول را روی شعله ملایم اجاق گاز حرارت می دهیم و مرتب هم می زنیم تا به جوش آید و مایع غلیظی حاصل شود ( این عمل طبق تجربیات همه ی اساتید کاغذ ساز به مدت نیم ساعت ( 30 دقیقه ) انجام میشود و توصیه میگردد این کار را به مدت ذکر شده پایان دهید . پس از این مرحله صبر می کنیم تا محلول ساخته شده آهار قدری سرد شود و سپس روی کاغذ می مالیم . مدت زمانی که برا سرد شدن محلول آهار مناسب است یک ربع ( 15 دقیقه میباشد )

 نکته یک در آهار مهره کردن کاغذ : برای این که حشرات به محلول آهار (نشاسته) تهیه شده نزدیک نشوند و آن را مصرف نکنند مقداری ماده صبر زرد یا همان صمغ تلخ – ( نسبت آن به مقدار آهار تهیه شده یک قاشق غذا خوری میباشد ) ، که ماده ای سیاه رنگ و بسیار تلخ است و از عطاری ها قابل تهیه می باشد به نشاسته اضافه می کنند. – اضافه کردن صبر زرد در مرحله ای باید به آهار اضافه شود که آهار پس از قوام آمدن در مرحله سرد شدن به سر میبرد . باید توجه داشته باشید که اگر صبر زرد را داخل نشاسته بیاندازید آن را سیاه رنگ خواهد کرد بنابراین تکه ای از صبر زرد را داخل نشاسته قدری حل کنید و پس از مدت کوتاهی از نشاسته خارج نمایید و آن را به محلول اصلی آهار اضافه کنید

نکته دو در آهار مهره کردن کاغذ : وقتی نشاسته جوشید و مرحله سرد شدن آن به پایان رسید مجددا قدری آب به آن اضافه کنید تا رقیق شود. با این کار اولا نشاسته بهتر جذب کاغذ می شود و ثانیا سطح صاف تر و یکنواخت تری روی کاغذ پیدا می کند. بعضی ها برای رقیق کردن سفیده از ماده ای شیمیایی و صنعتی بنام جوهر لیمو استفاده میکنند که این روش کاملا غلط و نوعی مهندسی معکوس به شمار میرود .

جوهر لیمو پس از تجربه ها و آزمایشات دقیق نشان میدهد وقتی به سفیده اضافه میشود سفیده را همانند آب رقیق میکند و با ترکیب مواد شیمایی با سفیده ، کاغذ را نیز شیمایی میکند . آثار خلق شده بر روی اینگونه کاغذ های تولیدی دوام چندانی ندارند و پس از مدتی از بین میروند .

نکته سوم در آهار مهره کردن کاغذ: هرگونه بافت و رنگ باید در خود کاغذ وجود داشته باشد و به آهار اضافه نشود زیرا در صورت روتوش خط ، لایه نازک آهار از بین می رود و کاغذ بدون رنگ و بافت آشکار می گردد.

آهار مهره کردن کاغذ

و اما سوال اکثر هنرجویان اینست ، چگونه کاغذ را آهار بزنیم؟

برای این کار بهتر است سطح زیرین کاغذ را از تخته هایی چون : گلابی ، چنار ، گردو و یاMDF  آماده کرده و کاغذ را با آبچسب بر روی به صورت چهار ضله بچسبانید . تمام لبه های کاغذ را با استفاده از آب چسب روی تخته بچسبانید و خوب سفت کنید و سپس محلول آهار را با قلموی زمینه یا ابرهای نرم روی کاغذ بمالید.

یادآوری سایت قلمتراش داتکام : دلیل استفاده از آب چسب این است که چسب در اثر رطوبت محلول آهار تهیه شده از نشاسته ، باز نشود و کاغذ را رها نکند. می توانید ابعاد تخته را کوچکتر از ابعاد کاغذ در نظر بگیرید و کاغذ را به پشت تخته تا کرده به راحتی با آبچسب به پشت تخته بچسبانید و سفت کنید.

نکته: وقتی نشاسته روی کاغذ مالیده شد، کاغذ در اثر رطوبت، منبسط می شود و چروک بر می دارد. بنابراین باید در مالیدن نشاسته قدری سرعت عمل داشته باشید تا چین و چروک کاغذ باعث عدم یکنواختی نشاسته (که پس از خشک شدن موجب پارگی کاغذ می شود) نگردد.

نکته: نشاسته حتما باید چند لایه زده شود. – اکثر اساتید کاغذ ساز این مرحله را بر روی کاغذ به تعداد 6 دفعه تکرار میکنند که انجام این مرحله به جنس کاغذ ، بافت کاغذ بستگی دارد . وقتی نشاسته را بروی کاغذ زدید صبر کنید تا کاغذ خشک و صاف شود و مجددا نشاسته را به تمام سطح کاغذ بمالید و این عمل را دوباره تکرار کنید. تعداد تکرار بستگی به جنس و سطح کاغذ دارد. بعد از به پایان رسانیدن مرحله آهار نشاسته ، به کاغذ سفیده تخم مرغ می زنند. این کار سطح کاغذ را تا حدود زیادی صاف و به نوعی شفاف می کند. تخم مرغ در جلای رنگ مرکب نیز یحتمل مؤثر است.

چگونه سفیده تخم مرغ آماده کنیم؟

برای تهیه سفیده تخم مرغ بایستی سفیده تخم مرغها را جدا کرده سفیده ها را با همزن تا حدی هم بزنیم ( به مدت 20 دقیقه ) که بطور کامل به کف تبدیل شود چنانکه اگر ظرف را برگردانیم چیزی از آن فرو نریزد. سپس آن را داخل یخچال به مدت 5 دقیقه قرار می دهید و صبر می کنید تا تخم مرغ بصورت مایع ته نشین شود. مایع ته نشین شده ، روی کاغذ مالیده می شود. برای تهیه سفیده تخم مرغ به مقدار تهیه آهار نشاسته که مقدار آن 1 به 3 است ، استفاده از 5 عدد سفیده برای یک برگ کاغذ به ابعاد 70*100 ضروری است

 نکته : معمولا هنگام همزدن به سفیه تخم مرغ، زاج سفید به آن اضافه می کنند. زاج زیاد باعث رقیق شدن سفیده تخم مرغ نشده اما تاثیر نسبتا مطلوبی دارد . در گذشته برای آماده سازی این مرحله ، به سفیده تخم مرغ ، از درخت انگین صمغ تهیه میکردند و به سفیده تخم مرغ در مرحله هم زنی اضافه میکردند . صمغ تهیه شده از درخت انگین را در محلول آب جوشیده شده و نسبتا گرم میانداختند و آن را به مدت 1 شبانه روز در آن میگذاشتند و هر از گاهی به مدت ده دقیقه آن را هم میزدند . به گفته از زبان گذشتگان که در رساله ها موجود است اضافه کردن صمغ درخت انگین ، به گونه ای تلخ و ناخوشایند است و به دلیل استفاده از این نوع صمغ ، از اضافه کردن صبر زرد به نشاسته دوری میکردند و لازم نمیدانستند .

مهره زدن جهت صاف و صیقلی کردن سطح آهار، به آن مهره می زنند. بهترین ابزار برای مهره زدن، سنگ عقیق معرفی شده که کاغذ را روی تخته ای از ترجیحا جنس چوب درخت گلابی قرار می دهند و مهره را در راستای طول و عرض کاغذ به تمام سطح آن می کشند به طوری که سطح آن کاملا صاف و صیقلی باشد و رد حرکت مهره روی کاغذ دیده نشود.

 نکته1: مهره کشیدن کار بسیار سخت و طاقت فرسایی است طبق مشاهدات ، افراد کاغذ ساز لذا سعی می کنند طوری آهار زده شود که حتی الامکان نیازی به مهره کشیدن نباشد و یا نیاز به آن تا حدودی کاهش یابد . از طرف دیگر کاغذی که به خوبی مهره زده شده بسیار صاف و لیز است و قلم روی آن سُر می خورد که برای برخی نوشتن را سخت می کند. توصیه میگردد جهت نگارش بر روی کاغذ های آهار مهره حتما قطع قلم تازه باشد

نکته2: هنگام مهره زدن از قرار دادن کاغذ بر روی شیشه خودداری کنید زیرا جنس مهره و شیشه یکی است و حرارت ایجاد شده در اثر حرکت مهره، باعث سوزاندن  دو روی کاغذ و الیاق کاغذ می گردد. – توجه داشته باشید استفاده از کاغذهای اسیدی یا کاغذهای رنگ شده با مواد شیمیایی یا استفاده از مرکب شیمیایی حتی استفاده از آب اسیدیته برای تهیه آهار، ماندگاری اثر را کاهش می دهد و نقض غرض استفاده از کاغذهای آهار مهره است.